Nowelizacja Kodeksu pracy w 2023 roku umożliwiła pracownikowi skorzystanie ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku (art. 148[1] Kodeksu pracy). Zwolnienie to udzielane jest w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, w przypadku gdy jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika, a w jego czasie pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

Jest to obecnie jedno z najbardziej popularnych zwolnień z którego korzystają pracownicy, więc pojawiło się kilka pytań, na które odpowiedzi udzieliło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 30 stycznia 2024 roku.

Czy we wniosku z tytułu siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych trzeba podać szczegółowe informacje dotyczące np. wypadku członka rodziny?

Zgodnie z art 148 [1] k.p. pracownik nie ma prawa do zwolnienia przy każdym wypadku lub chorobie, ale tylko wtedy, jeżeli występuje on w rodzinie oraz ma charakter pilny, a także wymaga natychmiastowej obecności pracownika. Nie ma jednak zamkniętego katalogu spraw rodzinnych, które uzasadniałyby skorzystanie ze zwolnienia z powodu siły wyższej. Artykuł 148 nie nakłada również obowiązku przedstawienia szczegółowych informacji na temat zdarzenia, które uzasadniają skorzystanie ze zwolnienia. Dodatkowo należy pamiętać, że zgodnie z art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016 /679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE obowiązuje zasada minimalizacji danych, co oznacza, że pracodawca nie ma prawa żądać szczegółowych informacji na temat przyczyn skorzystania ze zwolnienia przez pracownika.

Jeżeli chodzi o skorzystanie ze zwolnienia  z tytułu siły wyższej z powodu śmierci i pogrzebu np. kuzyna, to Ministerstwo nie jest wykluczyło takiej możliwości, przede wszystkim ze względu na powyższe wyjaśnienia, a także braku w przepisach Kodeksu pracy wskazania, co powinien zawierać w treści wniosek o udzielenie zwolnienia.

Czy pracodawca może odmówić udzielenia pracownikowi zwolnienia na poniedziałek, jeżeli wniosek składa w czwartek na piątek i poniedziałek?

MRPiPS udzieliło odpowiedzi wskazując, że “nie jest wykluczona  możliwość  złożenia przez pracownika ww. wniosku  dzień przed terminem omawianego zwolnienia na piątek i poniedziałek (przypadający bezpośrednio po weekendzie), o ile spełnia on wszystkie przedstawione wyżej przesłanki, a mianowicie:

• powodem zwolnienia jest działanie siły wyższej,
• siła wyższa dotyczy pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem,
• niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.”

O zwolnienie z powodu siły wyższej możesz przeczytać w naszej wcześniejszej publikacji: Zwolnienie z tytułu działania siły wyższej a podwyżka